Ngamumule

Ngarumat Budaya di Taman Budaya Jawa Barat

Teu kabayang kumaha jadina ieu kahurupan lamun manusa teu miwanoh naon nu disebut budaya. Bisa jadi sakumaha sato nu teu miwanoh konsep budaya, hubungan manusa jeung nulianna baris leuwih dikadalikeun ku prilaku instingtif. Akibatna naluri baris leuwih loba ngomong tibatan nuranina. Nu hiji ngakan nu lian sakadar pikeun manjangkeun hirup jeung lumangsungna katurunan, eta pisan laku lampah sato. Namung manusa diuntungkeun boga budaya, ngaliwatan budaya manusa miwanoh dirina, alam pikiranna, ekspresi estetikana, ngahormat etikana jeung tujuan hirup nalika ngajalin hubungan jeung samama oge lingkunganna.
Kukituna ngomongkeun budaya hartina ngmongkeun pihal manusa sorangan. Oge nalika madungdengkeun kakayaan budaya lokal Sunda, saenya keur mireungeuh manusa Sunda jeung sakabeh buah pikiranna, jiwana, jeung harepan-harepanna. Harti nu lian budaya ngarupakeun representasi (eunteung, gambaran) kapribadian bangsa. Bangsa nu teu apal jeung wanoh budayana tangtu baris kaleutan ajen diri jeung bangsana. Manehna baris kabawa caah jeung titeuleum di sagara budaya asing.
Pikeun eta hal, salaku urang sunda, salaku warga bangsa, ngagali jeung miwanoh budaya Tatar Sunda jeung niley-niley luhur nu aya dijerona baris nangtukeun kamekaran ajen tinajen kasundaan urang. Sumangat sabilulungan nu jadi salasahiji kakayaan budaya Sunda dipiwanoh kalayan palsapah silih asah, silih asih, silih asuh, sareudeuk saigel sabobot sapihanean. Silih simbeuh ku kadeudeuh, silih siram ku kanyaah. Urang Sunda teu menang pa aing-aing, hanteu oge pagiri-giri calik, pagirang-girang tampian.
Eta niley-niley nu kasebut adiluhung teh geus samistina diterapkeun dina kahirupan sapopoe ku jalma nu ngaku urang Sunda. Sagedengun eta urang wajib ngawariskeun kalayan bener ka entragan anyar sahingga urang Sunda teu pareumeun obor, ulah nepi ka cul dog dog tinggal igel. Pikeun eta hal teh diperlukeun cara-cara nu jitu sangkan naon-naon nu dipiharep dina kamekaran budaya Sunda mangsa kiwari jeung nu baris kasorang teu sakadarna namung jadi pamatri diri nu sajati, ngahuripan hirup urang Sunda sapopoe.
Tanggung jawab pikeun ngamumule jeung ngamekarkeun budaya Sunda ( Jawa Barat) tangtuna aya dina leungeun urang Sunda sorangan salaku palaku budaya langsung jeung pamarentah daerah salaku pamangku kawijakan. Eta tanggung jawab teh ku pamarentah Propinsi Jawa Barat dikukuhkeun dina Paraturan Daerah Propinsi Jawa Barat Nomer 6 taun 2003.
Dina ngalasanakeun perda, Pamarentah Jawa Barat ngaliwatan Dinas Pariwisata jeung Budaya katangen aya ketakna sok sanajan acan atawa teu sakabehna budaya Sunda (Jawa Barat) karangkul kalayan dimumule jeung dimekarkeun hingga nanjeun di buana. Salasahiji tempat nu dimaneuhkeun pikeun ngarumat budaya diantana nyaeta Balai Pengelola taman Budaya Jawa Barat. Di eta tempat rupaning wangun budaya hususna kasenian loba dipagelarkeun.
Taun 2012, dina wanci sataun Taman Budaya baris magelarkeun sababaraha wangun pintonan kasenian nu kawengku dina Aneka Seni Pintonan Rayat. Diantarana; Rampak Dalang ti Pedepokan Seni Gending Tarumanagara Kota Bandung, Sandiwara Tarling ti Sanggar Sekar Pandan Kota Cirebon, Sintren ti Sanggar Sekar Laras Kabupaten Majalengka, Reog Dongkol (Calung Tumaritis) ti Sanggar Tumaritis Kota Banjar, Gong Sibolong ti Sanggar Sangkala Kota Depok, Dewi Sri “Ngancik Leuit“ ti Sanggar Kuta Laras Kabupaten Cianjur, Pakumpulan “Sastra” ti Kota Bandung, Wayang Landung ti Sanggar Wayang Sangkala Kabupaten Ciamis, Paku Jajar di Gunung Karang ti Sanggar Catrik Kota Sukabumi, Gelar Kampung Adat Cireundeu ti Kota Cimahi, jeung Bajidoran (Gending Jaipong) ti Sanggar Seni Layung Group Kabupaten Subang.
Segedengeun eta di Taman Budaya diayakeun oge palatihan teater, tari, karawitan, karajinan, penca silat kalayan bisa diluan ku singsaha bae jeung dievaluasi dina wangun pagelaran babarengan. Program nu lian diantarana ilubiung dina Temu Taman Budaya sa Indonesia, Pesona Budaya jeung Pekan Seni Budaya kalayan ngayakeun rupaning pameran jeung workshop.***Hermana

Tjimahi Festival 2012

Masarakat Perlu di Bina Pihal Pentingna Fesival Kota

Salaku kota nu kawilang anyar jeung mung tilu kacamatan, prestesi Cimahi di sagala widang kalayan ngarojong pangwangun kota/kabupaten di Jawa Barat hususna, di Indonesia umumna geus katembong. Sababaraha panghargaan ti pamarentah puser kacangking dina mangsa 10 taun ngadeg. Eta kota nu geus heurin ku tangtung teh kausup kota leutik camperenik kalayan satengahna kawengku ku pamukiman tentara jeung pabrik.
Alatan lahan tatanen Kota Cimahi mah mung saeutik, pikeun ngaronjatkeun indek prestasi masarakat, pamarentah kota mancegeun konsep misi jeung visina kalayan ngawangun industri kreatif (di luareun industri tekstil nu oplahna gede pisan). Dina nuju kamandirian, masarakat kota di dorong jeung rojong sangkan motekar dina sagala widang kalayan disaluyukeun jeung kakayaan nu dipibanda.
Pikeun nembongkeun, ngapromosikeun, jeung ngaevaluasi rupaning nu geus dilakukeun masarakat pihal industri kreatif, pamarentah Kota Cimahi teuweleh ngayakeun pameren hasil kamotekara masarakatna, boh dina laraga milangkala kota atawa dina wanci nu lian. Teu saeutik masarakat ngasilkeun olahan mangrupa kabutuhan hirup masarakat sorangan oge karya seni nu gede ajenna.
Sarupaning kagiatan pamaren pawangunan nu sok dilakukeun pamarentah kota, salaku masarakat nu mikacinta kana kamekaran kotana, salasahiji organisasi masarakat nu boga ngaran Anak Tjimahi (Atjim) ping 11-12/2/12 kamari ngayakeun Tjimahi Festival 2012 di hareupeun gedong DPRD Kota Cimahi. Eta festival nu poe kahiji dibuka ku Dandim Cimahi jeung peo kadua di buka ku Walikota Cimahi, Itoc Tochija teh di eusi ku pameran hasil komotekaran masarakat Kota Cimahi, lomba ngagambar barudak, jeung pagelaran seni ti sababaraha pakumpulan seni jeung sakola di Cimahi.
Kurang leuwih 50 puluh stan pameran jeung 35 pagelaran seni ngilu ngaramekeun kagiatan Tjimah Festival, namung salila dua poe festival katangen kurang gebyar jeung nyari. Poe kahiji, boh dina wanci bubuka oge sabadana mung euyeub ku para pangeusi acara. Masarakat katangen kurang respon kana kagiatan nu digelar, padahal eta festival teh kawilang festival gede, sahingga pakarangan DPRD Kota Cimahi (Pendopo) nu dijadikeun puser kagiatan katangen corengcang kunu ngadon nyakseni.
Nincak ka poe kadua kaayaan katangen ampir sarua jeung poe ka hiji. Karnaval nu mung dipiluan ku salapan pakumpulan kalayan dibuka ku Walikota Cimahi teu rame jeung kurang gereget. Karnaval dileupas ti pendopo Kota Cimahi, ngaliwat ka Jln. Jendral Amir Mahmud, belok ka Jln. Jendral Sudirman, Jln. Gedong Opat, Jln. Gandawijaya, terus asup deui ka Pendopo teu loba ngadatangkeun masarakat pikeun ngalalajoanan. Sagedengeun saeutik para pamilonno, kerval nu digelar oge teu ngangkat tema nu jelas kalayan teu ngalibatkeun masarakat satingkat karangtaruna, RW atawa kalurahan, jeung barudak sakola.
Kagiatan nu di gagas ku Atjim numutkeun walikota, Itoc Tocija sabenerna bisa nambah kakayaan komotekatan masarakat Kota Cimahi. Namung jadwal jeung temana kudu leuwih fokus. Contona dikaitkeun jeung milangkala Kota Cimahi atawa nu sejenna sahingga mampuh nyedot parhatian masarakat.
Mireungeuh festival nu digelar teh loba mintonkeun seni pop krestif, walikota miharep kagitan saterusna leuwih loba magelarkeun seni budaya lokal. Sagedengeun ngangkat seni tradisi nu salila ieu kurang kapalire kalayan optimal, kakayaan seni daerah nu dipibanda bisa kaangkat jeung meunang pangbagja nu hade. Sanajan kitu, eta kagiatan teh wajib diapresiasi kalayan dibebenah sagala kakurannganna sahingga dina wancin kahareup bisa asup kana kalender kagitan pariwisata di Kota Cimahi.
Sanajan eta festival teh kasebut kurang gebyar, numung gagasan Cimahi Festival nu digelar ku Atjim ngarupakeun gagasan hade kalayan perlu dirojong ka harepna, sahingga festval salawasna manjang jeung boga ciri nu mandiri sakumaha festival badag nu kungsi dilakukeun di Kota Bandung, Jakarta, Jogja, Jember atawa Kota-kota gede di Indonesia sejenna. Hiji hal nu penting dina ngayakeun kagiatan festival (lain harti lomba) nyaeta kagiatan lahir lain sakadar kahayang panata calagara (panitia) boh pamarentah oge swasta, numung medal alatan rasa kareueus, kasuka, jeung kahayang ilubiungna masarakat kalayan sapinuhna. Kukituna samemeh kagiatan festival digelan diharepkeun aya usaha pikeun ngajak, ngadorong atawa ngabina masarakat sahingga nimbulkeun rasa, yen festival teh penting diiluan jeung diramekeun babarengan.***Hermana

Lain Ukur Omongan jeung Konsep

Pamimpin Daerah Kudu Boga Visi jeung Misi Kabudayaan nu Jelas

Paribasa “jati kasilih ku junti” kiwari lain bobohongan, budaya Sunda nu sakitu linuhung geus ampir leungiteun pamorna dina kahirupan masarakat entagan anyar (generasi ngoro). Kahirupan sapopoe kololot jeung barudak di Jawa Barat geus loba nu teu nyunda. Boro-boro miwanoh falsapah kasundaan, naon ari Sunda, kumaha tata laku urang Sunda, kumaha konsep hirup urang Sunda jeung rea-rea deui, miwanoh basa Sunda nu sok diajarkeun di sakola-sakola dasar oge teu jadi kabutuhan nu poko, teu dipetakan jadi basa sapopoe kahirupan maranehna, utamana di masarakat perkotaan.

Lamun nilik ka baheula, naon sababna seni Tayub (tari Keurseus) kawilang dipiwanoh kalayan hade ku masarakat tatar sunda, hususna para menak. Salian seni jadi batur kahurupan maranehna, para menak nu ngajabat di pamarentahan mangsa harita ngarasa butuh jeung wajib diajar ngawasa tari Tayub pikeun pagaulan maranehna. Sahingga saban wanci dipendopo-pendopo milik pamarentah teuweleh rame ku latihan jeung pintonan tayuban. Kasenian jadi hirup lantaran gegedenna langsung ilubiung ngahirupkeun oge.

Mangsa kiwari kagitan siga Tayuban geus teu manggihan deui, para gegeden nu diuk di kapamarentah geus teu daek ngalakukeun kagiatan sarupa kitu. Maranehna siga nu teu boga waktu pikeun ngalakukeunna atawa maranehna teu paham kana seni Senda, atawa teu paduli kana kamekaran seni Sunda, atawa ngarasa teu boga gengsi lamun ngokolakeun seni Sunda, teuing kuma sabenerna eusi pamikiranna.

Mangsa kiwari budaya Sunda teu jadi cecepangan nu sajati. Kalolobaanna budaya Sunda mung dijadikeun alat pikeun ngagedekeun diri para pajabat pamarentah sorangan. Kagiatan-kagitan nu di gelar maranehnna mung mangpaat pikeun saharitaeun, kariaan siga dinu hajat nyunatan atawa kawinan. Sabada beres kariaan, pintonan kasenian teu neundeun tapak nu hade kalayan ngawangun jiwa-jiwa nu ngabudaya, boh pikeun nu hajat, nu lalajo, malah pangeusi acara (grup kasenian nu diundang) lantaran nu diteang maranehna mah leuwih beurat kana duit. Sugema mung saharita, isuk atawa pageto kuma behna ngarupakeun sikep nu ngabahayakeun, boh pikeun kahirupan oge pikeun kamekaran budaya urang.

Naha sikeup jiga kitu teh bener-bener nyangkaruk dina pikiran jeung hate para pajabat di urang (Jawa Barat)? Lamun ditilik memang teu kitu-kitu teuing. Sabernerna loba gegeden nu ngarti, namung nalika prak-prakanna sok poho kana wiwitan. Poho yen tugas pamimpin teh kudu boga visi jeung misi nu jelas kalayan salain ukur konsep jeung omongan, namung dipraktekeun pikeun kasejahteraan jeung kamakmuran rahayat dina waktu nu panjang. Sahingga nyieun kawijakan jeung pagaweanna mangpaat, oge kapetik hasilna jeung kaala buahna lain keur soranganeun, lain keur saharitaeun, namung manjang jeung kaasaan amisna ku jalma loba.

Hiji pasolan nu hanet keneh dipadungdengkeun di sababaraha koran di Bandung jeung facebook nyaeta aya hiji pinton drama musikal kalayan ngangkat carita lokal Jawa Barat, pajarkeun meakeun waragad nepi ka 5 miliar. Sabenerna rek meakeun waragad leuwih ti sakutu oge pikeun hiji garapan kasenian teu jadi pasoalan, sok komo eta waragad teh teu ngagunakeun APBD atawa duit rahayat. Tangtuna urang reueus pisan aya hiji pamimpin daerah boga gagasan nyieun hiji karya seni nu teu ngagunakeun waragad ti nagara. Numung nu jadi pasoalan, umumna kasenian daerah jeung kasenian sarupaning teater di urang nepi kadangeut ieu loba pisan nu engkak-engkakan kakurangan waragad pikeun ngayakeun hiji pagelaran.

Di dunya hiburan jeung dunya bisnis duit 5 miliar meureun kaitung teu sabaraha. Namung lamun eta ideu garapan kalayan meakeun waragad sakitu gedena kaluar ti saurang pamimpin hiji daerah katangenna asa kurang payus. Sakumaha disebutkeun di luhur yen pamimpin teh kudu boga visi jeung misi nu jelas, dina hal ngamekarekeun kasenian oge kudu boga strategi kabudayaan nu bener. Diantarana ngayakeun hiji kagitan kasenian kudu boga pamikiran nao bae nu dijieun teh gede mangpaatna pikeun masarakat nu loba, lain sagolongan atawa hiji pakumpulan. Mangpaatna oge lain pikeun sakali kagitan, namung ngawangun khasanah budaya masarakat nu manjang sahingga mampuh ngawangun karakter jeung kasenian nu hade. Numutkeun pamikiran jalma awam kalayan boga tujuan ngawangun kabudayaan nu jelas, duit 5 miliar tangtuna bisa dimangpaatkeun ku 100 grup teater atawa nu sejen pikeun sarutus pintonan. Kabayang lamun aya 100 pintonan teater atawa seni nu lian, di pagelarkeun saminggu hiji hartina eta kagitan baris manjang salila 2 taun. Apresitor paling hanteu bisa maca peta teater Jawa Barat Sali dua taun. Komo lamun mung bisa diserep 50 grup teater atawa seni nu lian kalayan waragad Rp. 50.000.000 saban grup/ pagelaran tangtu eta grup bisa minton dua kali salila 2 taun kalayan kualitas nu kawilang hade.

Ideu ngayakeun kagiatan kasenian komo bari jeung boga niat nu mulya ngangkat carita rayat nu mekar di Jawa Barat perlu diacungan jempol. Nandakeun yen nu ngagagas boga rasa kareueus jeung kanyaah kana kamekaran budaya sorangan. Namung dina numplekeun eta rasa kayaah teh sakapeng mah kurang itungan. Saking sumanget, sagalana langsung ditumpekeun kana hiji kagitan seni sahingga eta hal teh nimbulkeun katimuruan pikeun nu lian.

Aya pananyaan, naha bet timuru? Lamun di basakeun mah, kuring nu boga ideu, kuring nu tisusut tidungdung neangan duit pibiayaeunna, kuring teu ngagunakeun APBD, jeung rea-rea deui. Tangtu saliwatan mah eta pandangan teh bener. Komo lamun nu nyaritana pikah swasta atawa hiji badan usaha bener pisan. Namung eta gagasan teh kaluar ti saurang pejabat pamarentah tangtuna kudu asak-asak nya ngejo bisi tutung tambagana, hartina naon nu rek dipilampah kudu dipikiran kayan hade. Pajabat pamarentah dimana jeung kamana wae dina taktakna geus jadi kawajiban mamanggul amanat rahayat. Lamun arek ngayakeun sagala rupa kagitan, hususnya kasenian tangtu kudu ngitung rasa kaadilan, mireungeuh ka sagigireun, ka hareupeun jeung tukangeun. Gening kamekaran seni urang teh kieu, kudu dikumahakeun nya? Pikeun pajabat nagara nu paham kana pasoalan sigana moal getas harupateun, moal barang jeun kagitan seni nu sakadar rame kalayan mangpaata saharitaeun. Pajabat baris kapenteun hade pihal ngamumule jeung ngemekarkeun kasenian lamun dina prak-prakanna paham pihal strategi kabudayaan nu bener-bener baris ngangkat ajen tinajen hiji daerah jeung bangsana. Diantarana kudu boga pandangan yen kasenian lokal lain sakadar hiburan, seni teh mangrupa elmu pangaweruh, seni teh mangrupa alat pangwangunan karakter, jeung mangpaatna bisa dirasakeun ku balarea (lain pihal materi) sahingga pamor daerah jeung bangsana ka ambeu hade di alam kasajagatan.

Ajip Rasidi jeung Chaedar Alwasilah dina Konferensi Internasional Budaya Sunda (KIBS) ka 2 di Gedong Merdeka Bandung nyebutkeun, yen sabab musabab pamor jeung ketak budaya Sunda nyirorot kahandap, oge alatan pajabat birokrasi di urang tuna budaya. Salasajiji conto kawijakan nu teu boga strategi kabudayaan nu jelas nyaeta teu mirenguh kaayaan sabudereun. Sawah-sawah nu asalana lahan tatanen rahayat, dirorojok sangkan dijual pikeun dijadikeun pabrik. Sabada pabrik ngadeg, lahan tatanen ilang, sahingga budaya tatanen nu di jerona aya rupaning kasenian kalayan sok dipangelarkeun geus teu dilakonan deui. Katambah nu gawe di parbrik siga di Rancaekek Kab. Bandung teu ngangamangpatkeun urang Sunda (rahayat sabudeureunna), namung ngadatangkeun pagawe ti luar Jawa Barat, rek mekar kalayan hade kuma basa Sunda lamun di eta wewengkon kalolobaanna urang wetan.***(Dimuat di Tabloid Sundaurang/Grup Radar)